Het Natura 2000-gebied Manderheide maakt deel uit van het grotere gebied Springendal – Dal van de Mosbeek. De natuur wordt op deze plek afgewisseld door agrarische akkers en weiden. De ingrepen in dit hele gebied zijn gericht op het herstellen en behouden van heidegebieden en de bijzondere natuur in de beekdalen. Het veelvoud aan eigenaren en belangen maakt het gebiedsproces niet gemakkelijk. Toch zijn er al verschillende stappen gezet, waaronder op de Manderheide.
Waar staan we op de Manderheide?
De werkzaamheden op de Manderheide bestaan uit drie fasen, waarvan Fase 1 in 2020-2021 is uitgevoerd. Er zijn grote stukken bos verwijderd om ruimte te maken voor heide, er zijn poelen voor de kamsalamander hersteld en aangelegd, houtwallen hersteld en opnieuw aangeplant, kiemende jeneverbessen beschermd en het gebied is ‘ingericht’ voor de komst van een kleine kudde heidekoeien.
Wat staat er nog te gebeuren?
Fase 2 start rond half augustus 2022 en loopt door tot maart 2023. De werkzaamheden concentreren zich deze keer in het gebied tussen de Uelserweg en de klootschietbaan en langs de Duitse grens. Ook hier maakt bos plaats voor heide. De stobben (boomstronken) die achterblijven, worden verwijderd zodat de heide later goed maaibaar is. Na het kappen, frezen en zagen, wordt de strooisellaag (dit zijn gevallen en (half)verteerde naalden, takjes en bladeren) weggeharkt en de ‘kale’ bodem voorzien van een kalklaag. Het heidezaad dat nog in de bodem zit en zal gaan kiemen, krijgt daarmee een optimale start.
“Het wordt niet één grote paarse vlakte maar een natuurlijk gevarieerd heidelandschap”
Nieuwe poelen
Naast deze grootschalige werkzaamheden, wordt aan de oostkant van het gebied nog een klein maar zeer belangrijk ‘klusje’ gedaan. Hier komen nog twee nieuwe poelen voor kamsalamanders zodat de populatie op de Manderheide die in het Dal van de Mosbeek kan bereiken, en omgekeerd natuurlijk. Fase 2 eindigt met het plaatsen van nieuwe rasters en hekken in het gebied voor de heidekoeien, en twee extra menpoorten. Deze vind je op de kruising Streuweg/Uelserweg en Streuweg/klootschietbaan en is bestemd voor ruiters en koetsiers.
De uitvoering van fase 3 is voorzien in 2023-2024. Dan wordt een laatste stuk van het gebied - aan de oostzijde - geschikt gemaakt voor heideontwikkeling.
Historisch landschap en uniek natuurgebied
De oudste tekenen van bewoning op de Manderheide stammen uit de prehistorie. Tussen 4.000 en 3.100 voor Christus vestigden zich er boerengemeenschappen die stukken bos in cultuur brachten. In de loop van de eeuwen daarna kreeg de Manderheide langzaam haar huidige verschijningsvorm: bos, heide, natuurakkertjes, jeneverbessenstruwelen en de bekende cirkels van Jannink. Er leven allerlei bijzondere planten en dieren, zoals het zeldzame vliegend hert, de kamsalamander en duivelsnaaigaren.
Het afwisselende heidelandschap van de Manderheide wordt bedreigd door verdroging, verzuring en stikstofneerslag. De heide is zo versnipperd en klein geworden dat ze - zonder ingrijpen - volledig zal verdwijnen. De Natura 2000-werkzaamheden hebben als doel de Manderheide weer robuust en vitaal te maken. Daarvoor gebeuren de volgende dingen:
- uitbreiden van de totale heideoppervlakte
- verbinden van de bestaande stukjes heide
- verjongen van het jeneverbesstruweel
- ontwikkelen van schraal grasland
- uitbreiden van blauwgraslanden
- versterken van de populaties van het vliegend hert en de kamsalamander
Inrichtingsplan Natura 2000 Manderheide
In 2017-2018 is is het inrichtingsplan in goed overleg uitgewerkt met alle direct betrokken partijen, waaronder een groot aantal particuliere grondeigenaren. Nadat het concept plan was opgeleverd, ontstonden er bij bewoners in de omgeving zorgen over het plaatsmaken van bos voor heide. Het definitieve inrichtingsplan is vervolgens aangepast. De werkzaamheden worden niet in één keer, maar in drie fasen uitgevoerd. En er worden niet meer ingrepen gedaan dan de strikt noodzakelijke om de Natura 2000-doelen te behalen. Monitoren en meten van de effecten moet dit in de toekomst duidelijk maken.
Waarom zaagt Landschap Overijssel in Natura 2000-gebieden bomen om, terwijl in de strijd tegen klimaatverandering iedere boom telt?
